Piątak lancetowaty (Pentas lanceolata) posiada gwiazdkowate kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, zachwycające w pełni kwitnienia regularnością kształtów i barwą. Aby ta efektowna roślina mogła oczarować nas swą urodą, należy zapewnić jej odpowiednie, jasne stanowisko. Może być uprawiana pojedynczo lub w grupie lubiących słońce roślin o ozdobnych liściach.
Łacińska nazwa Pentas nawiązuje do pięciopłatkowej budowy kwiatów tej rośliny. Jej ojczyzną jest Afryka zwrotnikowa, a serce hodowców podbiła ona urodą regularnych kwiatostanów. Nawet młode okazy kwitną obficie. Pierwsze kwiaty pojawiają się na nich wiosną, przy czym okres kwitnienia trwa przez wiele miesięcy - aż do pierwszych przymrozków. Poszczególne kwiaty są lejkowate, z pięciopłatkową koroną z małym oczkiem w centrum. Liście piątaka są jajowato-lancetowate. Całą roślinę pokrywają krótkie, białe włoski, które szczególnie obficie występują na liściach i pędach.
Piątak rośnie szybko. W ciągu jednego sezonu może osiągnąć wysokość 30 - 40 cm, zachowując przy tym bujny i zwarty pokrój. Starsze egzemplarze mogą dorastać do 90 cm.
Kwiaty piątaka są zwykle jasno- lub ciemnoróżowe, jednak istnieją również odmiany o kwiatach czerwonych lub białych. Nowsze odmiany cechują się dużą różnorodnością barw kwiatów, od jaskrawoczerwonych, przez różne odcienie różowego, po śnieżnobiałe. Niektóre odmiany mają kwiatostany dwubarwne, złożone z kwiatów białych i różowych. Znajdujące się w centrum kwiatu oczko pięknie kontrastuje z płatkami. Najczęściej występuje ono w różnych odcieniach koloru żółtego lub białego.
Różniące się kolorami kwiatów odmiany piątaka warto umieścić wspólnie w jednej skrzynce, ustawionej na parapecie lub stoliku w pobliżu okna. Latem można je wystawić na balkon lub umieścić na patio.
Pielęgnacja
Uprawa piątaka nie nastręcza trudności, jeśli zapewni się mu odpowiednią wilgotność podłoża. U młodych roślin uszczykuje się wierzchołki wzrostu, a u starszych wykonuje wiosną cięcie odnawiające. Należy regularnie usuwać więdnące kwiatostany.
Rośliny przesadza się wiosną lub latem. Starsze wymagają przesadzania co dwa lata. Latem piątak lancetowaty wymaga regularnego podlewania - najlepiej kilka razy w tygodniu, a jeśli roślina wysycha, to nawet codziennie. Zimą wystarczy podlewać ją tylko tyle, aby nie wyschła całkowicie, gdyż nadmiar wilgoci powoduje żółknięcie liści. Od kwietnia do września należy raz w tygodniu zasilać roślinę nawozem.
Uprawiany w pomieszczeniu piątak wymaga dużo światła w okresie kwitnienia - najlepiej będzie się czuł na słonecznym, południowym oknie. Latem roślinę można wystawić na zewnątrz, ale wówczas powinna stać w półcieniu. Zimą optymalna temperatura dla piątaka lancetowatego wynosi 13°C, zaś latem 16-18 °C.
Rozmnażanie
- Sadzonki o długości 8-10 cm pobiera się od lutego do kwietnia. Pęd należy ciąć tuż poniżej dolnej pary liści, a następnie usunąć z niego dolne liście i wierzchołek.
- Sadzonki zanurzone w ukorzeniaczu sadzi się do doniczki z mieszanką równych części torfu i perlitu.
- Doniczkę osłania się foliową torebką z wyciętymi otworkami i ustawia w ciepłym miejscu. Ukorzenianie trwa 1-2 tygodnie.
Przesadzanie do doniczek
Ukorzenione sadzonki należy przesadzić do małych doniczek, zanim jeszcze rozwiną długie korzenie. Gdy zaczną rosnąć, należy uszczknąć ich wierzchołki wzrostu. Kiedy korzenie wypełnią doniczki, rośliny przesadza się do doniczek o średnicy 15 cm, z warstwą drenażu złożoną ze żwiru i węgla drzewnego.
Choroby i szkodniki
Czerwone kropki na spodniej stronie liści
To przędziorki. Szkodnikom tym sprzyja ciepłe i suche otoczenie. Aby się ich pozbyć, rośliny należy regularnie zraszać - dzięki temu zwiększy się wilgotność otoczenia, a liście będą czyste.
Mączliki
To małe, białe muszki, które unoszą się w powietrze przy potrząśnięciu lub poruszeniu rośliny. Jaja składają na spodniej stronie liści. Roślinę należy opryskać odpowiednim insektycydem. Zabieg powtarza się kilkakrotnie, aby wyeliminować osobniki dorosłe i młode.