Lewkonia letnia (Matthiola incana) przez długi czas zachwyca okazałymi gronami pachnących kwiatów. Można uprawiać ją wiosną i latem w donicach i skrzynkach na tarasie lub w ogrodzie, lub też cieszyć się jej kwiatami w środku zimy w przydomowej szklarni. To idealna roślina do podziwiania w cieple, letnie dni i wieczory.
Rodzaj Matthiola, nazwany tak na cześć XVI-wiecznego lekarza i botanika Piętro Andrea Mattioli, obejmuje 55 gatunków, z których większość pochodzi z Europy, południowo-zachodniej Azji i Ameryki Północnej.
Większość odmian jednorocznych ma pokrój krzaczasty. Osiągają one od 30 do 60 cm wysokości. Lewkonie mogą być uprawiane jako byliny, rośliny dwuletnie lub jednoroczne. Jeśli mamy niewiele miejsca w ogrodzie, wybierzmy ten ostatni rodzaj. Wśród lewkonii uprawianych z nasion najpopularniejsze są odmiany jednoroczne pochodzące od Matthiola incana annua. 'Excelsior' to odmiana lewkonii nadająca się na kwiaty cięte. Występuje w kolorach: białym, różowym, szkarłatnym i lawendowym.
Lewkonie o dużych, pełnych, białych kwiatach przypominają nieco lak. Nadają się do uprawy w doniczkach oraz na kwiat cięty. W przypadku odmian kwitnących latem, wysiew należy przeprowadzić na wiosnę, a dla odmian kwitnących na wiosnę w kolejnym roku - we wrześniu.
Należąca do tego samego rodzaju, pachnąca wieczorem maciejka, M. bicornis, świetnie nadaje się do ogródków w stylu wiejskim. Jest to mrozoodporna roślina jednoroczna. Ma niepozorne, pojedyncze liliowe kwiatki, które otwierają się wieczorem i zachwycają przepięknym zapachem. Maciejka charakteryzuje się silnym wzrostem, dlatego warto posadzić ją między innymi roślinami, najlepiej w pobliżu okna, aby jak najlepiej docenić jej przepiękny zapach.
Pielęgnacja
Lewkonia letnia jest łatwa w uprawie - wymaga niewiele pielęgnacji. Jeśli jest uprawiana z nasion, siewkom należy zapewnić temperaturę 13-15°C, dopóki się dobrze nie rozwiną.
Siewki przesadzamy do lekkiego, dobrze przepuszczalnego podłoża. Staram się robić to ostrożnie, gdyż korzenie rośliny są bardzo delikatne. Przez cały sezon wegetacyjny podlewamy lewkonię regularnie, ale umiarkowanie. Podłoże powinno nieco przeschnąć przed kolejnym zabiegiem. Pojemnik z rośliną nie może stać w wodzie - jej nadmiar grozi chorobą grzybową. Roślinę należy zasilać co 2 tygodnie słabym roztworem standardowego płynnego nawozu.
Ustawmy pojemnik w możliwie najjaśniejszym miejscu i osłaniamy przed silnym wiatrem. Niektóre z wyższych odmian lewkonii letniej lub odmiany o ciężkich, pełnych kwiatach mogą wymagać palikowania. Lewkonia letnia preferuje raczej niższe temperatury, ale nie toleruje przymrozków. Źle znosi również upały.
Uprawa z nasion
Jeśli mamy przydomową szklarnię, można wysiać lewkonie jesienią, aby zakwitły następnej wiosny. Nasiona można też wysiać w domu pod koniec zimy, a siewki wysadzać na zewnątrz wiosną - wówczas roślina bujnie zakwitnie latem.
1. Wysiewamy nasiona na płaską tacę wypełnioną lekkim, porowatym podłożem do nasion - późną jesienią dla kwiatów wiosennych i pod koniec zimy dla lewkonii letnich.
2. Młode siewki przesadzamy do osobnych doniczek lub innego naczynia, sadząc je w rozstawie 5-8 cm.
3. Nowe rośliny wysadzamy na zewnątrz zaraz po ustaniu ostatnich przymrozków, w rozstawie 23-30 cm. Przy zabiegu należy obchodzić się z nimi ostrożnie, gdyż są bardzo delikatne.
Choroby i szkodniki
Grzyb korzeni
Jeśli roślina marnieje, a na jej korzeniach pojawiają się zgrubienia, prawdopodobnie jest zaatakowana przez chorobę grzybową korzeni. Roślinę należy zniszczyć.
Mszyce i gąsienice
Więdnięcie rośliny to objaw ataku mszyc, natomiast dziury w liściach mogą świadczyć o obecności gąsienic. Roślinę należy regularnie sprawdzać pod kątem występowania tych szkodników, zanim zdążą narobić poważnych szkód.
Mszyce spłukujemy mocnym strumieniem wody z mydłem lub przy silnym porażeniu stosujemy insektycyd. Gąsienice usuwamy ręcznie lub niszczymy insektycydem. Można je też zwalczać biologicznie - preparatem z bakteriami Bacillus thuringiensis.