Cynia wytworna, zwana również jakobinką, zakwita latem w ciepłych, jaskrawych barwach, stając się efektowną ozdobą balkonów, tarasów i ogródków. Od lat cynia uprawiana była jako roślina rabatowa, ale dziś ceni się ją także jako roślinę ozdobną do donic i skrzynek kwiatowych.
Cynia wytworna (Zinnia elegans), zwana potocznie cynią lub jakobinką, jest rośliną jednoroczną, wysiewaną z nasion i kwitnącą przez całe lato. Nasiona można wysiewać bezpośrednio do gruntu lub, na wcześniejsze kwitnienie, do skrzynek w mieszkaniu.
Wszystkie odmiany cynii wywodzą się od jednego gatunku, uprawianego w Meksyku przez Azteków, m.in. w ogrodach Montezumy. Różnorodność barw i efektowny wygląd kwiatostanów, przypominających wyglądem dalie, sprawiły, że rośliny te znalazły sobie trwałe miejsce w naszych ogrodach. Pojedyncze koszyczki cynii przypominają nieco kwiatostany rudbekii i złocieni. Wśród licznych odmian są również odmiany wysokie, choć niskie odmiany rabatowe doskonale nadają się do uprawy w pojemnikach i skrzynkach.
Cynia zawdzięcza swą nazwę nazwisku XVIII-wiecznego niemieckiego botanika, Johanna Gottfrieda Zinna. Jej nazwa zwyczajowa — jakobinka - pochodzi od nazwiska innego botanika, Jacquina.
Cynia jest rośliną o pokroju wzniesionym, o ostro zakończonych liściach. Wysokość roślin waha się od 25 cm do 100 cm. Niektóre odmiany mają pojedyncze koszyczki kwiatowe, ale powszechniejsze są odmiany o koszyczkach pełnych. Są one bardzo trwałe, zarówno na roślinach jak i w wazonie. Koszyczki o średnicy 5-10 cm, w kolorach czerwonym, purpurowym, różowym, pomarańczowym, żółtym, białym oraz ich pastelowych odcieniach wyrastają na długich szypułkach.
Podstawy pielęgnacji
Cynia wytworna jest łatwa w uprawie. Uszczykujemy wierzchołki wzrostu młodych roślin, aby pobudzić rozgałęzianie się pędów. Usuwanie więdnących koszyczków przedłuża kwitnienie.
W maju nasiona wysiewa się bezpośrednio do gruntu lub w miejscach, gdzie mają rosnąć. Wcześniejszy siew możliwy jest w inspekcie lub w domu do skrzynek.
Podlewamy umiarkowanie, gdy liście zaczynają lekko więdnąć, ale unikajmy całkowitego przesuszenia podłoża. Szczególną uwagę zwróćmy na rośliny rosnące w glinianych donicach, gdyż przy słonecznej pogodzie podłoże szybko w nich wysycha. Raz na dwa tygodnie dodajemy do wody przy podlewaniu płynny nawóz lub zastosuj nawóz dolistny.
Cynia najlepiej rośnie i kwitnie w pełnym słońcu, na oknie o południowej wystawie, na tarasie lub balkonie. Rośliny rosnące na parapecie we wnętrzu należy latem osłaniać nieco przed silnym słońcem. Gdy minie groźba wiosennych przymrozków, normalna temperatura na zewnątrz jest odpowiednia dla cynii przez cały sezon.
Uprawa z nasion
W maju wysiewamy nasiona do donicy lub skrzynki z ziemią kompostową i przykrywamy warstwą podłoża o grubości 1 cm. Po wschodach siewki przerywamy, pozostawiając najsilniejsze. Podłoże ma być lekko wilgotne. Gdy pojawią się pąki kwiatowe, zacznynamy podlewać obficie. Na wcześniejsze kwitnienie nasiona wysiewa się w marcu do skrzynek, na głębokość 1 cm). Do wschodów zapewniamy im temp. I5-I8°C. Siewki przepikowujemy do doniczek torfowych - zapobiegnie to uszkadzaniu korzeni przy przesadzaniu na miejsca docelowe, co powinno nastąpić nie wcześniej niż w połowie maja.
Do tego czasu sadzonki można hartować, wystawiając je za dnia przy ładnej pogodzie na zewnątrz.
Choroby i szkodniki
Mączniak
Mączyste plamy na liściach to typowy objaw porażenia mączniakiem. Jeśli porażenie jest małe, usuwamy chore liście. Przy silnym - stosujemy kilkakrotnie odpowiedni fungicyd.
Plamy na liściach
Brązowe plamy na liściach mogą być objawem porażenia zarazą lub czarną plamistością. Chore sadzonki należy przed wysadzeniem na zewnątrz opryskać roztworem miedzianu.
Mszyce
Przy niewielkim nasileniu szkodników można je zmyć wodą z mydłem. Przy zmasowanym ataku niezbędny będzie insektycyd.